 |
| facebook.com/elysee.fr |
Dylan Motin - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Τον Φεβρουάριο, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν έκανε μεγάλο θόρυβο δηλώνοντας μια πιθανή προθυμία να αναπτύξει γαλλικά στρατεύματα στην Ουκρανία.
Αυτή η ανακοίνωση-σταθμός έγινε θετικά δεκτή από πολλούς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Επιτέλους, μια μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη έδειχνε ηγετικό ρόλο στην αναζωογόνηση της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης. Μια αχτίδα ελπίδας διαπέρασε τα σύννεφα της ταλαιπωρημένης Ουκρανίας, καθώς οι Ευρωπαίοι θα αναλάμβαναν τώρα το βάρος της Αμερικής για τη διάσωση της βασισμένης σε κανόνες [LIO] τάξης στην αυλή τους.
Ωστόσο, σχεδόν εξίσου απότομα με την απειλή πολέμου με τη Ρωσία, ο Μακρόν εξαφανίστηκε από το ραντάρ. Όχι μόνο κατέβασε τους τόνους της ρητορικής του, αλλά απέτυχε να παράσχει στην Ουκρανία πρόσθετη σημαντική στρατιωτική και οικονομική στήριξη που θα αντιστοιχούσε στο καθεστώς της Γαλλίας ως κορυφαίας δυτικής οικονομικής και στρατιωτικής δύναμης. Είναι ο Μακρόν σοβαρός στο να βοηθήσει την Ουκρανία; Μπορούν οι Ηνωμένες Πολιτείες να εμπιστευτούν την ηγεσία του Μακρόν για τη διάσωση της LIO;
Πρώτον, μια λέξη για την προσέγγιση του Μακρόν στις διεθνείς υποθέσεις. Αντίθετα με ό,τι φαίνεται, η εξωτερική πολιτική του Μακρόν δεν είναι μόνο η διάσωση της LIO. Πήγε στη σχολή των διεθνών σχέσεων του Hubert Védrine, του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών (1997-2002) που επινόησε τη λέξη «υπερδύναμη» για να επικρίνει την κυριαρχική στάση των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της μονοπολικής στιγμής και υποστηρίζει την επαναφορά της realpolitik. Ο Μακρόν εκτιμά τις απόψεις του πρώην πρωθυπουργού Ντομινίκ ντε Βιλπέν (2005-2007), γνωστού για τη σθεναρή στάση του κατά του πολέμου στο Ιράκ και του δυτικού παρεμβατισμού.
Ο Μακρόν εμπνέεται επίσης από τον πρώην πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί (2007-2012), ο οποίος υποστηρίζει την ανάγκη ταυτόχρονης οικοδόμησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παραμονής στο ΝΑΤΟ και αναζήτησης προσέγγισης και προσαρμογής με τη Ρωσία. Ο Μακρόν σέβεται τη συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά κατανοεί επίσης ότι τα συμφέροντα της Γαλλίας δεν ευθυγραμμίζονται πάντα με τις απόψεις της Ουάσινγκτον.
Όπως και πολλοί Γάλλοι ηγέτες πριν από αυτόν, θέλει η Γαλλία να παίξει το δικό της ρόλο προκειμένου να παραμείνει σημαντική στην παγκόσμια σκηνή και να παραμείνει δεσμευμένη με τη Ρωσία, την Κίνα και τον «Παγκόσμιο Νότο». «Με εμένα, θα είναι το τέλος μιας νεοσυντηρητικής ιδεολογίας που έχει εισαχθεί στη Γαλλία», είχε δηλώσει κάποτε.
Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο Μακρόν προσπάθησε να το παίξει μεσολαβητής. Πίστευε πως είχε καλή προσωπική σχέση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Το 2017, είχε δεχθεί τον Ρώσο ηγέτη στο Παλάτι των Βερσαλλιών, μια σπάνια τιμή για έναν αρχηγό κράτους που επισκέπτεται το Παλάτι. Το 2019, ο Πούτιν ήρθε στο φρούριο Brégançon, το γαλλικό προεδρικό καταφύγιο διακοπών, μια ένδειξη ότι η σχέση είχε γίνει πιο προσωπική.
Ο ίδιος ο Μακρόν επισκέφθηκε τον Πούτιν στη Μόσχα στις αρχές Φεβρουαρίου του 2022, λίγες εβδομάδες πριν από τη ρωσική εισβολή. Και ακριβώς την παραμονή εκείνου του μοιραίου βήματος, ο Μακρόν πίστευε ότι είχε αποτρέψει τον πόλεμο μετά από ένα τηλεφώνημα με το Κρεμλίνο. Την επόμενη ημέρα, ωστόσο, ο Πούτιν του τηλεφώνησε για να του πει πως θα αναγνώριζε την ανεξαρτησία του Ντονμπάς. Παρ' όλα αυτά, εξακολουθούσε να απευθύνεται στον Πούτιν ως «tu», ένα σημάδι φιλίας και ανεπίσημης συμπεριφοράς στη γαλλική κουλτούρα, ένα μήνα αργότερα. Τον Ιούνιο, ο Μακρόν προειδοποίησε τη Δύση ενάντια σε κάθε στόχο ταπείνωσης της Ρωσίας, προφανώς σε αντίθεση με τη σκληρή γραμμή του Λονδίνου και της Ουάσινγκτον.
Τι είχε αλλάξει;
Πρώτον, η γαλλική εκτίμηση της ισορροπίας των δυνάμεων στο πεδίο της μάχης και η πιθανή πορεία του πολέμου. Στα τέλη του 2023 και στις αρχές του 2024, οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Ουκρανία έχανε απελπιστικά τον πόλεμο. Η αποτυχημένη αντεπίθεση του καλοκαιριού του 2023 είχε καταστρέψει μερικές από τις καλύτερες μονάδες της Ουκρανίας, η Ρωσία πρόσθετε νέους στρατιώτες και αναπλήρωνε τις δυνάμεις της ταχύτερα από το Κίεβο και η δυτική υποστήριξη πιθανότατα δεν θα επέστρεφε ποτέ στα υψηλά επίπεδα που είχε φτάσει τους πρώτους μήνες του πολέμου. Ως εκ τούτου, ελλείψει κάποιας δραματικής τροπής των γεγονότων, η Δύση θα έπρεπε να αποδεχτεί μια αποφασιστική ρωσική νίκη.
Δεύτερον, ο Μακρόν είχε στο ημερολόγιό του τις εκλογές του Ιουνίου για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όλες οι δημοσκοπήσεις έδειχναν προς μια συντριπτική ήττα, καθώς ο Μακρόν είχε ελάχιστα να επιδείξει για τα επτά χρόνια της εξουσίας του. Το εκτεταμένο πρόγραμμα οικονομικών μεταρρυθμίσεων που είχε φέρει μαζί του το 2017 είχε ανατραπεί από την κρίση των Κίτρινων Γιλέκων το 2018, που ακολουθήθηκε στενά από την πανδημία Covid-19.
Αν και επανεξελέγη το 2022, ο μαχόμενος πρόεδρος δεν διέθετε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία που απολάμβανε προηγουμένως και έτσι βρέθηκε αναγκασμένος να συμβιβαστεί με την αντιπολίτευση για να κυβερνήσει. Χρειαζόταν κάτι για να κάνει προεκλογική εκστρατεία για τις ευρωεκλογές. Συνέχισε να υπαινίσσεται την άμεση γαλλική εμπλοκή μέχρι τις 7 Ιουνίου, δύο ημέρες πριν από την ψηφοφορία. Αλλά ήδη από τα τέλη Ιουνίου, υποσχέθηκε ότι δεν θα έστελνε γαλλικά στρατεύματα στην Ουκρανία στο ορατό μέλλον.
Μια τρίτη σκέψη ήταν η Γερμανία. Κατά τους πρώτους μήνες του πολέμου, το Βερολίνο είχε ανακοινώσει μια εκπληκτικά σκληρή στάση απέναντι στη Ρωσία και μια ιστορική επένδυση στην άμυνά του, το Zeitenwende. Το τελευταίο, ωστόσο, προκάλεσε κάποια ανησυχία στη Γαλλία, με ορισμένους αξιωματικούς του στρατού να ζητούν από τον Μακρόν να εκφράσει τις ανησυχίες του για τη στρατιωτική άνοδο της Γερμανίας στον καγκελάριο Όλαφ Σολτς. Όπως το έθεσε ένας από αυτούς, «δεν μπορούμε να πούμε ότι [ένας τρομερός γερμανικός στρατός] λειτούργησε πολύ καλά για εμάς κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα». Το Παρίσι δεν θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι αδιάφορο απέναντι σε μια Γερμανία που ξυπνάει ξανά.
Σε αυτό το πλαίσιο, η απειλή παρέμβασης του Μακρόν τον Φεβρουάριο σχεδιάστηκε για να εξυπηρετήσει τρεις στόχους. Ήλπιζε ότι μια σαφής απειλή άμεσης επέμβασης θα άλλαζε τους υπολογισμούς του Κρεμλίνου. Αντιμέτωπος με την προοπτική μιας άμεσης σύγκρουσης με μια χώρα του ΝΑΤΟ, ο Μακρόν πίστευε ότι ο Πούτιν θα ήταν πιο ανοιχτός σε διαπραγματεύσεις.
Στο εσωτερικό μέτωπο, ο Μακρόν πίστευε ότι η απειλή του θα μπορούσε να τον βοηθήσει να καθιερωθεί ως ο αποτελεσματικός ηγέτης της ΕΕ και της Δύσης κατά της ρωσικής επιθετικότητας και να δημιουργήσει ένα φαινόμενο συσπείρωσης γύρω από τη σημαία ενόψει των εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Τέλος, πίστευε ότι μια φιλοπόλεμη στάση θα εξουδετέρωνε επίσης τα κίνητρα της Γερμανίας για επανεξοπλισμό. Με τη Γαλλία υπό την ηγεσία του, το Βερολίνο θα αισθανόταν λιγότερη ανάγκη να ενισχυθεί στρατιωτικά εναντίον της Ρωσίας. Κατά την άποψη αυτή, αν η Γερμανία ήθελε να διεκδικήσει πιο δυναμικά, θα το έκανε υπό την ηγεσία του Παρισιού.
Ο Μακρόν, ωστόσο, δεν ήταν ποτέ πραγματικά σοβαρός για άμεση επέμβαση στην Ουκρανία- μάλλον ήλπιζε απλώς πως η έντονη ρητορική θα έκανε τον Πούτιν να κρυώσει. Πράγματι, Γάλλοι αξιωματικοί προειδοποίησαν τον πρόεδρο ότι οι δυνάμεις τους δεν ήταν σε θέση να αναμετρηθούν με τον πολύ μεγαλύτερο και σκληροτράχηλο ρωσικό στρατό και πως ένα μικρό εκστρατευτικό σώμα πιθανότατα θα αποδεκατιζόταν χωρίς να πετύχει πολλά. Πέρα από την Ουκρανία, ωστόσο, η ανάληψη του ρόλου του σωτήρα της Ευρώπης και του «Ελεύθερου Κόσμου» θα εξυπηρετούσε εκλογικούς σκοπούς και θα βοηθούσε να σφραγιστεί το γερμανικό κουτί της Πανδώρας του επανεξοπλισμού.
Στις ευρωεκλογές του Ιουνίου, ωστόσο, το κόμμα του Μακρόν υπέστη συντριβή. Τον Ιούλιο, έχασε και τις βουλευτικές εκλογές, αν και η ήττα αυτή ήταν λιγότερο σοβαρή από ό,τι φοβόταν.
Η συντριπτική πλειοψηφία του εκλογικού σώματος είναι σαφώς αντίθετη στην αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία. Ήδη βαθιά αντιδημοφιλής και απομονωμένος, ο Μακρόν δεν θα είναι πρόθυμος να διακινδυνεύσει εκατοντάδες γαλλικές ζωές για έναν τόσο μακρινό πόλεμο που κανείς δεν θέλει. Επίσης, η γερμανική και αμερικανική εξάντληση από τον πόλεμο έχει ήδη οδηγήσει σε απότομη μείωση της οικονομικής και στρατιωτικής υποστήριξης προς το Κίεβο. Η Γαλλία έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής απρόθυμη να τις αντικαταστήσει.
Το διπλωματικό σχέδιο του Μακρόν πέτυχε ελάχιστα, καθώς η Μόσχα παρέμεινε ατάραχη. Αλλά πέρα από αυτό, κανείς δεν πρέπει να ξεγελαστεί από τα ισχυρά λόγια του Γάλλου προέδρου, τα οποία είναι μόνο αυτό. Το Παρίσι δεν πρόκειται να ρισκάρει έναν πόλεμο με τη Ρωσία για την Ουκρανία, και οι βασικές αρχές της εξωτερικής πολιτικής του Μακρόν ευθυγραμμίζονται μόνο εν μέρει με την εστίαση της κυβέρνησης Μπάιντεν στη φιλελεύθερη διεθνή τάξη.
Ο Μακρόν γνωρίζει πολύ καλά τι θέλει να ακούσει η Ουάσινγκτον Beltway και ρίχνει τη σωστή ρητορική για να κερδίσει την υποστήριξή της. Ωστόσο, όπως πάντα, η Γαλλία παραμένει ένας ανεξάρτητος σύμμαχος με διακριτά συμφέροντα.