 |
| An armed soldier is standing behind a pile of used shells at the positions of the Motorised Rifle Battalion of the 93rd Kholodnyi Yar Separate Mechanized Brigade of the Ukrainian Armed Forces in Donetsk region, Ukraine, on August 15, 2024(Photo by Ukrinform/NurPhoto) VIA REUTERS |
Anatol Lieven - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Ορισμένοι δυτικοί υποστηρικτές της Ουκρανίας παρουσιάζουν την ουκρανική εισβολή στη ρωσική επαρχία του Κουρσκ ως μια μεγάλη νίκη που θα αλλάξει σημαντικά την πορεία και την έκβαση του πολέμου. Εξαπατούν τους εαυτούς τους. Αν και νομικά και ηθικά δικαιολογημένη, η επίθεση απέτυχε σε όλους τους κύριους στόχους της και μπορεί πράγματι να αποδειχθεί ότι προκάλεσε σοβαρή ζημιά στη θέση της Ουκρανίας στο πεδίο της μάχης. Ένας Αμερικανός αναλυτής τη συνέκρινε με την εισβολή των Συνομοσπονδιακών δυνάμεων στον Βορρά που οδήγησε στη μάχη του Γκέτισμπεργκ - ένα λαμπρό τακτικό χτύπημα που κατέληξε ωστόσο σε απώλειες που ακρωτηρίασαν τη Στρατιά της Βόρειας Βιρτζίνια.
Η ουκρανική επίθεση δεν έχει καταλάβει κανένα σημαντικό ρωσικό πληθυσμιακό κέντρο ή κόμβο μεταφορών. Έφερε σε δύσκολη θέση τον Πούτιν, αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις πως έχει κλονίσει σημαντικά την εξουσία του στη Ρωσία. Μπορεί να έκανε κάτι για να ανεβάσει το ηθικό του ουκρανικού πληθυσμού γενικά, αλλά, όπως καθιστούν σαφές οι δυτικές αναφορές από την ανατολική Ουκρανία, δεν έκανε τίποτα για να ανεβάσει το ηθικό των ουκρανικών στρατευμάτων εκεί.
Είναι κατανοητό ότι επικεντρώνονται στην κατάσταση στο δικό τους μέτωπο- και η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται απότομα, εν μέρει φαίνεται πως επειδή πολλές από τις καλύτερες μονάδες της Ουκρανίας εκτράπηκαν για την επίθεση στο Κουρσκ, και οι νέοι Ουκρανοί στρατεύσιμοι είναι ανεπαρκώς εκπαιδευμένοι και με ελλιπή κίνητρα.
«Ένας από τους στόχους της επιθετικής επιχείρησης στην κατεύθυνση του Κουρσκ ήταν να εκτραπούν σημαντικές εχθρικές δυνάμεις από άλλες κατευθύνσεις, κυρίως από τις κατευθύνσεις Ποκρόβσκ και Κουραχόβε», δήλωσε ο Ουκρανός αρχιστράτηγος Αλεξάντερ Σύρσκι.
Στην πραγματικότητα φαίνεται να συνέβη ακριβώς το αντίθετο- και αυτό οδηγεί σε εντεινόμενη κριτική τόσο στον πρόεδρο Ζελένσκι όσο και στην ουκρανική ανώτατη διοίκηση από απλούς στρατιώτες και πολίτες.
Ο ρωσικός στρατός προελαύνει με ταχείς ρυθμούς προς τον βασικό ουκρανικό κόμβο εφοδιασμού του Ποκρόβσκ. Με τα λόγια ενός από τους Ουκρανούς υπερασπιστές: «Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η κατάσταση στο Ντονμπάς περιγραφόταν εύστοχα ως «δύσκολη, αλλά ελεγχόμενη». Ωστόσο, τώρα είναι εκτός ελέγχου. Επί του παρόντος, φαίνεται πως το μέτωπό μας στο Ντονμπάς έχει καταρρεύσει».
Αν ή όταν πέσει το Ποκρόβσκ, αυτό θα σημαίνει ότι η Ρωσία ελέγχει σχεδόν όλο το νότιο Ντονμπάς και θα μπορούσε να χτυπήσει είτε βόρεια, εναντίον των εναπομεινάντων ουκρανικών θέσεων στη βόρεια επαρχία Ντονέτσκ, είτε ανατολικά, με σκοπό να αναδιπλώσει ολόκληρο το νότιο μέτωπο της Ουκρανίας.
Δεν υπάρχει πλέον καμία προοπτική πως ακόμη και με τις δυτικές στρατιωτικές προμήθειες, η Ουκρανία μπορεί να επιφέρει συντριπτική ήττα στη Ρωσία και να ανακτήσει τα χαμένα εδάφη της με τη βία. Υπάρχει κίνδυνος ουκρανικής στρατιωτικής κατάρρευσης, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιέσεις στη Δύση για άμεση επέμβαση. Αυτό είναι ένα πράγμα που η σηματοδοτημένη αλλαγή του πυρηνικού δόγματος της ρωσικής κυβέρνησης έχει ως στόχο να αποτρέψει.
Το σημερινό ρωσικό πυρηνικό δόγμα αναφέρει ότι τα πυρηνικά όπλα θα χρησιμοποιηθούν ως απάντηση σε μια πυρηνική επίθεση κατά της Ρωσίας ή σε μια συμβατική επίθεση που «απειλεί την ύπαρξη του κράτους». Με τα λόγια του Ρώσου αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Ριαμπκόφ,
«[Τ]ὑπάρχει σαφής πρόθεση να εισαχθεί μια διόρθωση [στο πυρηνικό δόγμα], που προκλήθηκε, μεταξύ άλλων, από την εξέταση και ανάλυση της εξέλιξης των πρόσφατων συγκρούσεων, συμπεριλαμβανομένων, φυσικά, όλων όσων συνδέονται με την πορεία κλιμάκωσης των δυτικών αντιπάλων μας όσον αφορά την ειδική στρατιωτική επιχείρηση».
Εάν μια άμεση επέμβαση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία οδηγούσε σε ρωσική ήττα εκεί, θα απειλούσε σίγουρα την επιβίωση της σημερινής ρωσικής κυβέρνησης και θα εγκαινίαζε μια περίοδο βαθιάς εθνικής αστάθειας και αδυναμίας, που ενδεχομένως θα οδηγούσε ακόμη και στη διάλυση της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Δεν υπάρχει λόγος να αμφιβάλλουμε ότι, αντιμέτωπη με αυτή την απειλή, η Ρωσία θα κλιμακώσει πράγματι προς τη χρήση πυρηνικών όπλων, αν και αρχικά μόνο σε περιορισμένη και τοπική κλίμακα.
Η δήλωση του Ριαμπκόφ αποσκοπεί φυσικά και στο να αποτρέψει τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ από το να υποκύψουν στις πιέσεις του Κιέβου και ορισμένων κυβερνήσεων και πολιτικών του ΝΑΤΟ και να επιτρέψουν στην Ουκρανία να χρησιμοποιήσει τους νέους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς που προμηθεύει το ΝΑΤΟ και τα πολεμικά αεροσκάφη F-16 για να πλήξουν στόχους βαθιά μέσα στη Ρωσία. Δεν είναι πως τέτοιες επιθέσεις θα προκαλούσαν ρωσικά πυρηνικά αντίποινα- αλλά αν ήταν επιτυχείς, είναι εύκολο να προβλέψει κανείς ότι η Ρωσία θα αντεπιτεθεί στη Δύση μέσω σαμποτάζ των ευρωπαϊκών υποδομών. Οι Ρώσοι πιστεύουν πως η καταστροφή του αγωγού Nord Stream 2 τους έδωσε το ηθικό και νομικό δικαίωμα να το κάνουν αυτό.
Τέτοιες επιχειρήσεις σαμποτάζ φαίνεται ότι έχουν ήδη αρχίσει, αν και σε μικρή κλίμακα και ως προειδοποιητικές βολές και όχι ως εκστρατεία. Εάν όμως αυτό μετατραπεί σε εκστρατεία πλήρους κλίμακας, θα μπορούσε με τη σειρά του να προκαλέσει σκληρές δυτικές αντιδράσεις που θα οδηγούσαν σε έναν κύκλο κλιμάκωσης που θα κατέληγε σε καταστροφή. Οι Ρώσοι πιστεύουν επίσης - όχι άδικα - πως οι ουκρανικές αρχές έχουν ισχυρό συμφέρον να δημιουργήσουν μια τέτοια κλιμάκωση ώστε να φέρουν το ΝΑΤΟ με το μέρος τους και ότι το ΝΑΤΟ πρέπει επομένως να πιεστεί ώστε να συνεχίσει να θέτει όρια στη χρήση των όπλων του ΝΑΤΟ από την Ουκρανία. Το γεγονός πως η Ουκρανία αισθάνθηκε ικανή να εισβάλει στο ρωσικό έδαφος χρησιμοποιώντας όπλα του ΝΑΤΟ έχει εντείνει τους ρωσικούς φόβους από αυτή την άποψη.
Για άλλη μια φορά, είναι απαραίτητο εδώ να διαχωρίσουμε αυτό που η Ουκρανία έχει δικαίωμα να κάνει, από αυτό που είναι σοφό να κάνει η Ουκρανία και να επιτρέψει η Δύση. Διότι θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι, όπως και η επίθεση στο Κουρσκ, μια ουκρανική εκστρατεία βομβαρδισμού στόχων στη Μόσχα και αλλού βαθιά στη Ρωσία με πυραύλους του ΝΑΤΟ θα ήταν ουσιαστικά ένα στοίχημα, το αποτέλεσμα του οποίου είναι εξαιρετικά αμφίβολο.
Μετά την αποτυχία της περσινής ουκρανικής επίθεσης, η κυβέρνηση Μπάιντεν εγκατέλειψε τις ελπίδες για πλήρη ουκρανική νίκη και, αντίθετα, άρχισε να λέει ότι η υποστήριξη προς την Ουκρανία αποσκοπεί στην «ενίσχυση του Κιέβου στο ενδεχόμενο τραπέζι των διαπραγματεύσεων». Τους τελευταίους μήνες, η ουκρανική κυβέρνηση έχει επίσης μετατοπιστεί προς αυτή τη θέση και απομακρύνθηκε από την προηγούμενη άρνησή της να διαπραγματευτεί με την κυβέρνηση Πούτιν και την επιμονή της στην πλήρη αποχώρηση της Ρωσίας από την Ουκρανία ως προϋπόθεση για συνομιλίες με τη Ρωσία.
Εδώ και καιρό υπάρχει μια αυξανόμενη αναγνώριση σε ιδιωτικούς κύκλους μεταξύ δυτικών εμπειρογνωμόνων και αξιωματούχων ότι είναι στην πραγματικότητα αδύνατο για την Ουκρανία να ανακτήσει τα χαμένα εδάφη της μέσω νίκης στο πεδίο της μάχης. Ωστόσο, αυτό δεν έχει οδηγήσει μέχρι στιγμής -ακόμη και αυστηρά ιδιωτικά- σε προτάσεις ότι η Ουκρανία και η Δύση θα μπορούσαν να προτείνουν όρους που ο ρωσικός λαός (πόσο μάλλον η κυβέρνηση) θα μπορούσε να αποδεχθεί ως βάση για διαπραγματεύσεις.
Εν τω μεταξύ, τα στοιχεία δείχνουν πως είναι η Ρωσία, όχι η Ουκρανία, που ενισχύει τη στρατιωτική της θέση για ενδεχόμενες διαπραγματεύσεις- και δεν είναι καθόλου σαφές ότι τα ουκρανικά χτυπήματα βαθιά μέσα στη Ρωσία θα άλλαζαν σημαντικά αυτή την τάση.
Αυτό ισχύει και για τη δυτική βοήθεια. Ακόμη και πριν από τη συντριπτική ήττα στις τοπικές εκλογές των γερμανικών κομμάτων του κυβερνητικού συνασπισμού από εκείνους που αντιτίθενται στη συνέχιση της υποστήριξης προς την Ουκρανία, η γερμανική κυβέρνηση είχε ανακοινώσει πως η γερμανική άμεση βοήθεια προς την Ουκρανία θα μειωθεί σχεδόν κατά το ήμισυ και κατά περισσότερο από 90 τοις εκατό το 2027. Εκείνη τη χρονιά, η Γαλλία θα διεξάγει προεδρικές εκλογές, τις οποίες με την παρούσα μορφή φαίνεται πιθανό να κερδίσει το Rassemblement National της Μαρίν Λεπέν - που επίσης αντιτίθεται στην ανοικτή υποστήριξη προς την Ουκρανία. Μια δραστική μείωση της ευρωπαϊκής βοήθειας δεν θα τερμάτιζε από μόνη της την αμερικανική βοήθεια. Θα ανάγκαζε ωστόσο μια αμερικανική κυβέρνηση να αυξήσει σημαντικά τη βοήθεια αυτή, αν ήθελε να αποτρέψει την κατάρρευση του ουκρανικού προϋπολογισμού και της οικονομίας.
Επομένως, δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε πως ο χρόνος είναι με το μέρος της Ουκρανίας σε αυτή τη σύγκρουση και ότι έχει νόημα να καθυστερήσει η έναρξη των διαπραγματεύσεων. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όλα τα χαρτιά είναι στα χέρια της Ρωσίας και το μόνο που έχει να κάνει το Κρεμλίνο είναι να περιμένει την ουκρανική κατάρρευση. Η οικονομία έχει αποδώσει πολύ καλύτερα από ό,τι ήλπιζε η Δύση, αλλά η ίδια η ρωσική Κεντρική Τράπεζα προειδοποιεί για σοβαρά προβλήματα το επόμενο έτος. Όσον αφορά την κατάσταση στο πεδίο της μάχης, ενώ οι Ουκρανοί στρατιώτες είναι εξαντλημένοι, αυτό φαίνεται να ισχύει και για πολλά ρωσικά στρατεύματα.
Ο στρατός με τον οποίο η Ρωσία ξεκίνησε αυτόν τον πόλεμο έχει καταστραφεί. Το ακριβές επίπεδο των απωλειών είναι ασαφές, αλλά οι νεκροί και οι ανάπηροι είναι σχεδόν βέβαιο ότι ξεπερνούν τις 200.000. Ο στόλος της Μαύρης Θάλασσας έχει σακατευτεί. Όπως μου αναγνώρισαν συνομιλητές του ρωσικού κατεστημένου, η Ρωσία πιθανόν να μην έχει τα στρατεύματα για να καταλάβει μεγάλες ουκρανικές πόλεις, εκτός αν ο πρόεδρος Πούτιν ξεκινήσει ένα ενισχυμένο κύμα επιστράτευσης - κάτι που είναι σαφώς απρόθυμος να κάνει.
Αυτό σημαίνει πως αν τους δινόταν μια σαφής επιλογή μεταξύ αυτού που θα μπορούσαν να θεωρήσουν ως μια λογική ειρήνη και μιας συνέχισης του πολέμου μέχρι την πλήρη νίκη, φαίνεται πιθανό ότι η πλειοψηφία των Ρώσων θα επέλεγε την ειρήνη- και ότι θα ήταν επομένως πολύ δύσκολο για τον Πούτιν να συνεχίσει τον πόλεμο, αν αυτό σήμαινε την επιστράτευση πολλών ακόμη Ρώσων γιων και συζύγων. Μια τέτοια συμβιβαστική ειρήνη θα απείχε πολύ από αυτό που ελπίζουν οι ουκρανικές και δυτικές κυβερνήσεις. Θα απείχε επίσης πολύ από αυτό που ήλπιζε ο Πούτιν όταν ξεκίνησε αυτόν τον πόλεμο τον Φεβρουάριο του 2022.