 |
| FILE PHOTO: German Chancellor Olaf Scholz and Ukrainian President Volodymyr Zelenskiy shake hands at the airoprt in Frankfurt, Germany, September 6, 2024. Boris Roessler/Pool via REUTERS/File Photo |
Σε συνέντευξή του στη γερμανική τηλεόραση στις 7 Σεπτεμβρίου, ο Γερμανός καγκελάριος Olaf Scholz ζήτησε να προωθηθεί η διπλωματική λύση στον πόλεμο στην Ουκρανία. «Τώρα είναι η ώρα να φτάσουμε στην ειρήνη από αυτή την κατάσταση πολέμου», δήλωσε ο Σολτς. Πρόσθεσε πως θα πρέπει να οργανωθεί μια «νέα ειρηνευτική διάσκεψη», στην οποία, αυτή τη φορά, θα πρέπει να είναι παρούσα η Ρωσία ως ένας από τους εμπόλεμους. Είναι ενδεικτικό ότι ο Σολτς υποστήριξε πως η ιδέα αυτή έχει την υποστήριξη του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Η τελευταία «ειρηνευτική σύνοδος κορυφής» πραγματοποιήθηκε στην Ελβετία τον Ιούνιο και απέτυχε να σημειώσει πρόοδο προς την κατεύθυνση της κατάπαυσης του πυρός, καθώς η Ρωσία αποκλείστηκε από την εκδήλωση.
Eldar Mamedov - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Οι παρατηρήσεις του Σολτς σηματοδοτούν μια δυνητικά σημαντική αλλαγή στη θέση της Γερμανίας, η οποία μέχρι τώρα ήταν στο ίδιο μήκος κύματος με το υπόλοιπο ΝΑΤΟ και την ΕΕ σχετικά με την ανάγκη υποστήριξης της Ουκρανίας μέχρι να επιτευχθεί η πλήρης νίκη της και η ήττα της Ρωσίας, όσο ασαφώς ή φιλόδοξα και τα δύο και αν ορίζονται. Η μόνη ορατή διαφωνία προήλθε από τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος ξεκίνησε τη δική του «ειρηνευτική αποστολή» κατά την έναρξη της εκ περιτροπής προεδρίας της Ουγγαρίας στο Συμβούλιο της ΕΕ τον Ιούλιο του 2024. Η αποστολή αυτή τον οδήγησε στο Κίεβο, τη Μόσχα, το Πεκίνο και την Ουάσινγκτον, καθώς και στο Mar-a-Lago της Φλόριντα, για να δει τον υποψήφιο των Ρεπουμπλικανών για την προεδρία των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει επίσης μιλήσει επανειλημμένα για την ανάγκη τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία.
Ο Όρμπαν, ωστόσο, εξοστρακίστηκε από τους ομολόγους του στο Συμβούλιο και το κατεστημένο των Βρυξελλών, οι οποίοι τον κατηγόρησαν ότι χαριεντίζεται με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν. Υπήρξαν ακόμη και εκκλήσεις για κυρώσεις, όπως το μποϊκοτάρισμα των συνεδριάσεων του μπλοκ στο πλαίσιο της εκ περιτροπής προεδρίας της Βουδαπέστης στην ΕΕ.
Οι πιο στοχαστικές φωνές επεσήμαναν πως το πραγματικό ζήτημα δεν ήταν η «ειρηνευτική αποστολή» του Όρμπαν, αλλά μάλλον το γεγονός ότι ήταν η μόνη φωνή στην ΕΕ που ζητούσε τη διευθέτηση του πολέμου με διαπραγματεύσεις. Ερευνητές από το γερμανικό Ίδρυμα Friedrich Ebert (FES), που πρόσκειται στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), εξέφρασαν τη λύπη τους για το «διεθνές διπλωματικό κενό» που επέτρεψε στον Όρμπαν να παίξει το ρόλο του ειρηνοποιού.
Από τους σημερινούς ηγέτες της ΕΕ, ο Σολτς θα ήταν ο πλέον κατάλληλος για να καλύψει αυτό το κενό. Πρώτον, σε αντίθεση με την Ουγγαρία - ένα σχετικά μικρό κεντροευρωπαϊκό κράτος που έχει ανάγκη από τις χρηματικές ελεημοσύνες της ΕΕ και συχνά έρχεται σε αντίθεση με τις Βρυξέλλες για θέματα εσωτερικής διακυβέρνησης - η Γερμανία εξακολουθεί να είναι η οικονομική δύναμη της ΕΕ. Καμία σοβαρή πανευρωπαϊκή προσπάθεια δεν μπορεί να ευδοκιμήσει χωρίς τη συμμετοχή της Γερμανίας.
Ένας δεύτερος βασικός παράγοντας είναι ότι, ενώ ο Όρμπαν έχει χτίσει όλο και περισσότερο την πολιτική του καριέρα ως εθνικοσυντηρητικός αμφισβητίας του status quo της ΕΕ και ευθυγραμμίζεται με τους «Πατριώτες της Ευρώπης», ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο παρόμοιων ακροδεξιών πολιτικών κομμάτων, όπως ο Εθνικός Συναγερμός της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, ο Σολτς είναι η ενσάρκωση της κεντρώας συναίνεσης που κυβερνά τη Δυτική Ευρώπη από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Εκτός από τους συναδέλφους του κεντροαριστερούς Σοσιαλδημοκράτες, περιλαμβάνει κεντροδεξιούς Χριστιανοδημοκράτες και κεντρώους φιλελεύθερους. Έτσι, τόσο από τη χώρα όσο και από την πολιτική παράδοση που εκπροσωπεί, ο Σολτς έχει πολύ μεγαλύτερη πολιτική επιρροή για να ασκήσει διπλωματία από τον Όρμπαν ή, στην πραγματικότητα, από οποιονδήποτε άλλο ανώτερο Ευρωπαίο ηγέτη.
Ο Scholz, σε αντίθεση με το φιλοπόλεμο Γάλλο πρόεδρο Emmanuel Macron (με τον οποίο τα πάει άσχημα), ήταν πάντα ένας απρόθυμος πολεμιστής. Τώρα, όμως, η γερμανική πολιτική τον ωθεί να αγκαλιάσει την υπόθεση της ειρήνης και της διπλωματίας.
Οι πρόσφατες τοπικές εκλογές σε δύο ανατολικογερμανικά κρατίδια, τη Θουριγγία και τη Σαξονία, έδωσαν μια ηχηρή επιτυχία στην ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) και στη νέα, αριστεροσυντηρητική Συμμαχία Sahra Wagenknecht (BSW), της οποίας ηγείται μια πρώην ηγέτιδα του ακροαριστερού κόμματος Die Linke. Και τα δύο κόμματα ξεπέρασαν όλα τα μέλη του σημερινού κυβερνητικού συνασπισμού στο Βερολίνο - τους Σοσιαλδημοκράτες του Scholz, τους Πράσινους και τους φιλελεύθερους Ελεύθερους Δημοκράτες (FDP).
Δύο βασικά θέματα που είναι κοινά στην ταυτότητα τόσο του AfD όσο και του BSW είναι οι αντιμεταναστευτικές τους θέσεις (αν και το AfD είναι πολύ πιο εμπρηστικό για το θέμα από το BSW) και η αντίθεση στον πόλεμο στην Ουκρανία - το κορυφαίο θέμα για το BSW, το οποίο μοιράζεται και το AfD. Οι ανησυχίες για την αδύναμη οικονομία και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζεται από τον πόλεμο μοιράζονται επίσης από τους ψηφοφόρους και των δύο κομμάτων, αλλά όχι μόνο από αυτούς.
Το AfD και το BSW μπορεί να έχουν εισχωρήσει ιδιαίτερα βαθιά στην ανατολική Γερμανία, αλλά η προοπτική ενός ευρύτερου εθνικού κύματος ανησυχεί σαφώς τον Scholz, καθώς η Γερμανία πλησιάζει προς τις βουλευτικές εκλογές σε ένα χρόνο. Δεν έχει την πολυτέλεια να υποσκελιστεί είτε από το AfD είτε από το BSW. Ο συνασπισμός του έχει ήδη κάνει παραχωρήσεις στο μεταναστευτικό, με τη Νάνσι Φέιζερ, τη σοσιαλδημοκράτισσα υπουργό Εσωτερικών του, να ανακοινώνει νέους ελέγχους στα σύνορα (με κίνδυνο να παραβιάσει τους κανόνες που διέπουν τη ζώνη ελεύθερων μετακινήσεων Σένγκεν της ΕΕ).
Η κλιμάκωση των ελέγχων της μετανάστευσης, ωστόσο, μπορεί να μην είναι αρκετή για να κατευνάσει τους ψηφοφόρους. Ως εκ τούτου, ο Σολτς μπορεί να αισθάνεται ότι ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσει και τις αυξανόμενες ανησυχίες για τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία. Βέβαια, το εσωτερικό πολιτικό κλίμα στη Γερμανία μπορεί να αλλάζει μετά τους σοκαριστικούς ισχυρισμούς ότι η Πολωνία, σύμμαχος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του Κιέβου, φέρεται να έχει σαμποτάρει τις έρευνες για την ανατίναξη του αγωγού Nord Stream πριν από δύο χρόνια, ο οποίος προμήθευε με φυσικό αέριο από τη Ρωσία τη Γερμανία. Οι Γερμανοί ερευνητές πιστεύουν πως οι ίδιες οι εκρήξεις -μια σημαντική πράξη βιομηχανικού σαμποτάζ κατά της Γερμανίας- πραγματοποιήθηκαν από έναν πολίτη της Ουκρανίας, μιας χώρας που η Γερμανία υποστήριξε σταθερά από τότε που εισέβαλε στη χώρα η Ρωσία.
Η πολιτική συγκυρία μπορεί έτσι να ευνοεί την τοποθέτηση του Σολτς ως «καγκελάριου της ειρήνης» για τις εκλογές του επόμενου έτους. Εάν, ωστόσο, εννοεί σοβαρά να μην μιλάει μόνο για τα λόγια αλλά και να περπατάει, αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις. Όπως το έθεσε ο αντιφρονούντας Ρώσος δημοσιογράφος Leonid Ragozin, με έδρα τη Ρίγα, «η γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των παράλογα αισιόδοξων προσδοκιών που προκαλούνται από ομάδες πολεμικών λόμπι προκειμένου να υπάρξει περισσότερος πόλεμος και της δεινής κατάστασης στην οποία βρίσκεται η Ουκρανία θα είναι ένας δύσκολος αγώνας».
Επιπλέον, ενώ ο ίδιος ο Πούτιν μπορεί να έχει ανοιχτεί κάπως στην ιδέα των συνομιλιών, η Ρωσία, η οποία έχει σημειώσει πρόοδο στο ανατολικό μέτωπο τους τελευταίους μήνες, μπορεί να πιέσει για πρόσθετες αρπαγές εδαφών στην Ουκρανία προκειμένου να ενισχύσει τη διαπραγματευτική της δύναμη πριν από τις επίδοξες διαπραγματεύσεις. Κάθε νέο ρωσικό στρατιωτικό έγκλημα, όπως η στόχευση ζωτικής σημασίας πολιτικών υποδομών στην Ουκρανία, ιδίως τον χειμώνα, θα θεωρηθεί αναμφίβολα αντίθετο με τα όποια ειρηνευτικά σχέδια μπορεί να οραματίζεται ο Σολτς, όχι τουλάχιστον από τους ίδιους τους εταίρους του στον συνασπισμό από το Κόμμα των Πρασίνων, και σίγουρα από το μεγαλύτερο μέρος των γερμανικών μέσων ενημέρωσης. Και έπειτα, υπάρχει το ζήτημα του πολιτικού μέλλοντος του ίδιου του Σολτς - εάν το κόμμα του συνεχίσει να χάνει τις τοπικές εκλογές (οι επόμενες είναι προγραμματισμένες στο άλλο ανατολικό κρατίδιο του Βρανδεμβούργου στις 22 Σεπτεμβρίου), η αντικατάστασή του ως υποψήφιος του SPD για τις εκλογές του επόμενου έτους θα μπορούσε να είναι μια πιθανότητα.
Παρά τα τρομερά αυτά εμπόδια, ο τερματισμός των μαχών και η αποτροπή μιας δυνητικά καταστροφικής κλιμάκωσης παραμένουν ο βασικός ζωτικός στόχος - κάτι που η γερμανική κοινή γνώμη φαίνεται να γνωρίζει πλήρως. Εναπόκειται στους ηγέτες, όπως ο καγκελάριος Scholz, ή ο πιθανός διάδοχός του, να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να οδηγήσουν τη χώρα τους, και την Ευρώπη, προς την ειρήνη.