Η επιχείρηση «Πλημμύρα του Αλ Άκσα», που συγκλόνισε τον κόσμο πριν από ένα χρόνο σήμερα, δεν ήταν ένα μεμονωμένο γεγονός- ήταν το αποκορύφωμα ετών γεωπολιτικών αλλαγών, παγκόσμιων ανακατατάξεων ισχύος και αυξανόμενων εντάσεων σε ολόκληρη τη Δυτική Ασία.
Ghassan Jawad - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Η επιχείρηση δεν ήταν μόνο μια τολμηρή κίνηση της παλαιστινιακής αντίστασης, αλλά και μια υπολογισμένη απάντηση στις σεισμικές αλλαγές στη διεθνή πολιτική που εκτυλίσσονταν εδώ και χρόνια.
Στο επίκεντρο αυτών των αλλαγών ήταν η αποχώρηση των ΗΠΑ το 2021 από το Αφγανιστάν, η οποία σηματοδοτούσε την αποδυνάμωση της επιρροής των ΗΠΑ. Η αποχώρηση αυτή προκάλεσε σοκ στους συμμάχους της Ουάσινγκτον στον Περσικό Κόλπο, ιδίως στη Σαουδική Αραβία, η οποία άρχισε να αμφισβητεί την αξιοπιστία της αμερικανικής προστασίας.
Η αντίθετη στάση των ΗΠΑ στον πόλεμο της Ουκρανίας απλώς εμβάθυνε αυτές τις ανησυχίες, ωθώντας τα κράτη του Περσικού Κόλπου να διερευνήσουν νέες συμμαχίες και ρυθμίσεις ασφαλείας. Μια αξιοσημείωτη συνέπεια ήταν η επίσκεψη του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ στη Σαουδική Αραβία το 2022, η οποία οδήγησε σε εμπορικές συμφωνίες ύψους 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων και υπογράμμισε τη νέα επιρροή του Πεκίνου στην περιοχή.
Αυτή η αυξανόμενη κινεζική παρουσία και η μεταβαλλόμενη περιφερειακή δυναμική άνοιξαν το δρόμο για τη συμφωνία-ορόσημο του Μαρτίου 2023 για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, η οποία έγινε με τη μεσολάβηση του Πεκίνου. Ενώ η συμφωνία αυτή κατέψυξε ορισμένες περιφερειακές εντάσεις, δεν επέλυσε πλήρως τις μακροχρόνιες συγκρούσεις.
Αντίθετα, αντανακλούσε τις προσπάθειες της Δυτικής Ασίας να προσαρμοστεί στην μεταβαλλόμενη ισορροπία δυνάμεων και να προετοιμαστεί για πιθανές νέες συμμαχίες που θα μπορούσαν να υπερβούν τις βαθιά ριζωμένες αντιπαλότητες. Οι περιφερειακές δυνάμεις τοποθετήθηκαν για να αντιμετωπίσουν την εξελισσόμενη διεθνή τάξη, η οποία χαρακτηρίζεται από αυξανόμενη πολυπολικότητα - η οποία αναμφισβήτητα προκλήθηκε από την παράνομη εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ πριν από δύο δεκαετίες.
Πόλεμος στην Ουκρανία και παγκόσμιες ανακατατάξεις
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, που ξέσπασε τον Φεβρουάριο του 2022, προκάλεσε σοκ πέραν της Ανατολικής Ευρώπης. Η σύγκρουση πυροδότησε οικονομικές κρίσεις, ενέτεινε τις συγκρούσεις και ώθησε ακόμη και σε στρατιωτικά πραξικοπήματα στην Αφρική. Η γεωπολιτική τακτοποίηση που ακολούθησε δημιούργησε μια αξιοσημείωτη ευθυγράμμιση μεταξύ Ανατολής και Δύσης, με τις ΗΠΑ και τους ατλαντιστές συμμάχους τους από τη μία πλευρά και τις ευρασιατικές δυνάμεις, τη Ρωσία, υποστηριζόμενη από την Κίνα, από την άλλη. Σύντομα προέκυψαν πόλεμοι με αντιπροσώπους σε στρατηγικά θερμά σημεία σε όλο τον κόσμο.
Για τη Ρωσία, ο πόλεμος θεωρήθηκε ως μια αναγκαία υπεράσπιση της εθνικής της ασφάλειας, μια αντίδραση στην αντιληπτή δυτική επέμβαση στη σφαίρα επιρροής της. Το Κρεμλίνο έβλεπε τη σύγκρουση στην Ουκρανία όχι απλώς ως εδαφικό αγώνα, αλλά ως μια ευρύτερη μάχη για τον έλεγχο των πόρων, των εμπορικών οδών και των σφαιρών επιρροής σε έναν κόσμο όπου η δυτική κυριαρχία στην επιστήμη, την τεχνολογία και τη βιομηχανία είχε αρχίσει να φθίνει. Αυτός ο πόλεμος, στα μάτια της Μόσχας, ήταν μέρος ενός ευρύτερου διαγωνισμού για την επαναχάραξη των ορίων της παγκόσμιας ισχύος.
Η άνοδος της Κίνας και της Ινδίας μετατόπισε το βιομηχανικό, οικονομικό και δημογραφικό βάρος του κόσμου προς τα ανατολικά. Αυτό έχει εντείνει τον αγώνα για επιρροή, με τη Ρωσία να προσπαθεί να διεκδικήσει τον παγκόσμιο ρόλο της από την Ευρώπη έως την Κεντρική Ασία. Εν τω μεταξύ, η διεθνής «τάξη που βασίζεται σε κανόνες» υπό την ηγεσία των ΗΠΑ δέχεται πιέσεις, καθώς η Κίνα επιδιώκει να εδραιώσει τη δική της οικονομική και γεωπολιτική κυριαρχία.
Αναβίωση της παλαιστινιακής υπόθεσης
Η απόφαση των παλαιστινιακών αντιστασιακών δυνάμεων να εξαπολύσουν την πλημμύρα της Αλ Ακσά στις 7 Οκτωβρίου 2023 δεν ελήφθη απομονωμένη από αυτά τα παγκόσμια ρεύματα.
Η Χαμάς και άλλες παλαιστινιακές παρατάξεις αναγνώρισαν τη στρατηγική στιγμή: οι ΗΠΑ ήταν απασχολημένες με τις αντιπαραθέσεις τους εναντίον της Κίνας και της Ρωσίας, σύμφωνα με τη στρατηγική εθνικής ασφαλείας τους, ενώ η Ουάσινγκτον προσπαθούσε να περιορίσει το Ιράν.
Μια μυστική αξιολόγηση της Χαμάς στη Γάζα, που γράφτηκε μετά το ξέσπασμα της σύγκρουσης στην Ουκρανία, σημείωνε μια παγκόσμια μετατόπιση των προτεραιοτήτων και των τρωτών σημείων, συμπεριλαμβανομένων των διαιρέσεων εντός του ίδιου του Ισραήλ:
Η δυνατότητα μετατόπισης της θέσης και το σπάσιμο του κύκλου της υπεκφυγής και της σκλήρυνσης της πολιορκίας των Παλαιστινίων στη Γάζα, τη Δυτική Όχθη και την Ιερουσαλήμ από μια ακροδεξιά κυβέρνηση που ανακοινώθηκε στο πρόγραμμά της και τις ιδέες του προέδρου της και των υπουργών του με βάση την ιδέα της αύξησης του υπουργού των εποικισμών αντικατάστασης και της εργασίας για το τέλος της παλαιστινιακής υπόθεσης, προκειμένου να εξαλειφθούν οι ζωτικοί τίτλοι της, όπως το ζήτημα των προσφύγων, το κράτος, η ανεξαρτησία, η Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα και η γη ως μάρτυρας του παλαιστινιακού δικαιώματος.Η αξιολόγηση κατέληξε στο συμπέρασμα πως το παγκόσμιο κλίμα, παράλληλα με την εσωτερική πολιτική διαμάχη του Ισραήλ, παρείχε μια σπάνια ευκαιρία για ένα αποφασιστικό χτύπημα. Η ακροδεξιά κυβέρνηση του Ισραήλ, με επικεφαλής τον Βενιαμίν Νετανιάχου και τους εξτρεμιστές εταίρους του, είχε ακολουθήσει ανοιχτά πολιτικές που αποσκοπούσαν στην εμβάθυνση της κατοχής, την επέκταση των εποικισμών και την περιθωριοποίηση των παλαιστινιακών δικαιωμάτων. Με τις εσωτερικές διαιρέσεις του Τελ Αβίβ και την απόσπαση της προσοχής της Δύσης στην Ουκρανία, ο χρόνος φαινόταν ώριμος για μια τολμηρή κίνηση που θα προκαλούσε αυτές τις απειλές.
Σε περιφερειακό επίπεδο, οι ΗΠΑ εργάζονταν για την προώθηση των Συμφωνιών του Αβραάμ με στόχο τη μεσολάβηση για μια συμφωνία εξομάλυνσης μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας. Η προσπάθεια αυτή θεωρήθηκε ζωτικής σημασίας για τη διαμόρφωση ενός αραβοϊσραηλινού μπλοκ που θα μπορούσε να συμβάλει στη διασφάλιση των συμφερόντων των ΗΠΑ στη Δυτική Ασία, ιδίως της ασφάλειας του Ισραήλ.
Αλλά οι Παλαιστίνιοι είδαν αυτές τις προσπάθειες εξομάλυνσης ως σοβαρό κίνδυνο για τις εθνικές τους φιλοδοξίες. Φοβούνταν ότι η συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας χωρίς την εξασφάλιση σημαντικών παραχωρήσεων για την παλαιστινιακή υπόθεση θα έδινε το πράσινο φως στο Ισραήλ να προωθήσει την «τελική λύση» του - αυξάνοντας τους παράνομους εβραϊκούς οικισμούς, σφίγγοντας την πολιορκία της Γάζας και διαγράφοντας κάθε πιθανότητα για παλαιστινιακή κρατική υπόσταση, ενώ παράλληλα θα ιουδαικοποιούσε την Ιερουσαλήμ.
Η αντίσταση πίστευε πως αν η Σαουδική Αραβία συνέχιζε το δρόμο της εξομάλυνσης, άλλες αραβικές και μουσουλμανικές χώρες με πλειοψηφία θα μπορούσαν να ακολουθήσουν, απομονώνοντας περαιτέρω την παλαιστινιακή υπόθεση. Αντιμέτωπη με μια πιθανή γεωπολιτική πραγματικότητα όπου η αραβική και ισλαμική αλληλεγγύη προς την Παλαιστίνη θα διαβρωνόταν, η αντίσταση είδε την Επιχείρηση Al-Aqsa Flood ως μια τελευταία προσπάθεια να αλλάξει η πορεία.
Μετά την πλημμύρα
Η απάντηση του Ισραήλ στην επιχείρηση Al-Aqsa Flood δεν ήταν καθόλου ανάλογη. Αυτό που ξεκίνησε ως αντίδραση στην επιχείρηση της παλαιστινιακής αντίστασης κλιμακώθηκε γρήγορα σε μια εκστρατεία εθνοκάθαρσης που παρομοιάζεται με γενοκτονία και σε έναν ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο, με καταστροφικές επιθέσεις εναντίον της Γάζας, της Δυτικής Όχθης, του Λιβάνου, της Συρίας και της Υεμένης.
Οι βάναυσες στρατιωτικές επιθέσεις του Ισραήλ, ωστόσο, φαίνεται να εξυπηρετούν κάτι περισσότερο από τους άμεσους στόχους του Τελ Αβίβ. Ταιριάζουν με την ευρύτερη στρατηγική των ΗΠΑ για τη διασφάλιση των περιφερειακών συμφερόντων τους, αντιμετωπίζοντας παράλληλα την αυξανόμενη επιρροή δυνάμεων όπως η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν.
Ο στόχος του Ισραήλ να καταστρέψει την παλαιστινιακή αντίσταση και να εκτοπίσει τον πληθυσμό της Γάζας είναι συνυφασμένος με τις ευρύτερες γεωπολιτικές φιλοδοξίες της Ουάσινγκτον, οι οποίες γρήγορα αποκαλύφθηκαν μετά το μακελειό δολοφονιών του Ισραήλ κατά των ηγετών της λιβανέζικης αντίστασης τον Σεπτέμβριο: η αναδιαμόρφωση της Δυτικής Ασίας.
Ήταν ένα σχέδιο που το Τελ Αβίβ είχε θέσει σε εφαρμογή πολύ πριν από τις 7 Οκτωβρίου 2023, όταν ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου στάθηκε στο βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και σήκωσε ψηλά έναν χάρτη της «νέας Μέσης Ανατολής» που οραματιζόταν - μια Μέση Ανατολή που θα μπορούσε να ξεκινήσει μόλις η Σαουδαραβική-Ισραηλινή εξομάλυνση του είχε εξασφαλιστεί από την Ουάσινγκτον.
Μέσω του πληρεξουσίου τους στο Τελ Αβίβ, οι ΗΠΑ επιδιώκουν να διατηρήσουν τον έλεγχο των πόρων, των εμπορικών οδών και των συμμαχιών της περιοχής ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την αντιμετώπιση της κινεζικής και της ρωσικής επιρροής. Η σύγκρουση αυτή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης διαμάχης για την παγκόσμια κυριαρχία, που εκτείνεται από την Ουκρανία έως την Ερυθρά Θάλασσα.
Η παγκόσμια αντίδραση στα δεινά της Γάζας αναδεικνύει μια έντονη αντίφαση. Καθώς οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους ισχυρίζονται ότι υπερασπίζονται τις φιλελεύθερες αξίες, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, οι πράξεις τους συχνά λένε μια διαφορετική ιστορία. Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης στην Ουκρανία και της γενοκτονίας στη Γάζα, τα δυτικά κράτη εγκατέλειψαν πολλά από τα ιδανικά που υπερασπίζονταν επί μακρόν υπέρ των ψυχρών, σκληρών γεωπολιτικών συμφερόντων.
Ένας πόλεμος πέρα από το Αλ-Άκσα
Ο συνεχιζόμενος ισραηλινός πόλεμος στη Γάζα, και τώρα στο Λίβανο, δεν αφορά μόνο τις άμεσες επιπτώσεις της επιχείρησης αντίστασης κατά του πλημμυρίσματος της Αλ Άκσα. Αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου των ΗΠΑ για την περιοχή, που θυμίζει τη λεγόμενη «συμφωνία του αιώνα».
Αυτό είναι εμφανές στην κλίμακα της επίθεσης, η οποία εκτείνεται πέρα από τη Γάζα και άλλα σημεία ανάφλεξης. Ο απώτερος στόχος φαίνεται να είναι ένας ριζικός μετασχηματισμός της γεωπολιτικής τάξης της περιοχής - ένας μετασχηματισμός που εξασφαλίζει τον έλεγχο των πόρων, των λιμανιών και των εμπορικών οδών, ενώ υποτάσσει τους πληθυσμούς για να εξασφαλίσει τη δυτική κυριαρχία.
Αυτός ο πόλεμος αφορά περισσότερα από σύνορα ή εδάφη- αφορά τον έλεγχο της παγκόσμιας οικονομικής γεωγραφίας και την επιρροή σε έναν κόσμο όπου η παλιά τάξη πραγμάτων αμφισβητείται. Σε αυτόν τον μεγάλο αγώνα για επιρροή, οι άνθρωποι επί τόπου συχνά πληρώνουν το τίμημα - είτε στην Ουκρανία, είτε στη Γάζα, είτε αλλού.
Οι Παλαιστίνιοι, αντιμέτωποι με μια υπαρξιακή απειλή, εξαπέλυσαν το Al-Aqsa Flood σε μια προσπάθεια να αλλάξουν τον ρου της ιστορίας. Όμως, καθώς ο πόλεμος παρατείνεται, έχει γίνει σαφές ότι η σύγκρουση αυτή αποτελεί μέρος ενός πολύ μεγαλύτερου παγκόσμιου παιχνιδιού ισχύος, με συνέπειες που θα διαδοθούν πολύ πέρα από την περιοχή.