Τι έφερε η «επέκταση» του ΝΑΤΟ για την οποία επαίρεται ο γενικός γραμματέας;

Illustration: Liu Rui/Global Times

Ο απερχόμενος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ υπερηφανεύτηκε για τα επιτεύγματά του κατά τη διάρκεια της θητείας του στην αποχαιρετιστήρια ομιλία του την Πέμπτη [18/9], υποστηρίζοντας ότι μέσα σε 10 χρόνια ο αριθμός των στρατιωτών του ΝΑΤΟ στην ανατολική πλευρά του αυξήθηκε από μηδέν σε δεκάδες χιλιάδες, ο αριθμός των στρατευμάτων σε υψηλή ετοιμότητα αυξήθηκε από χιλιάδες σε μισό εκατομμύριο και ο αριθμός των συμμάχων του που δαπανούν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα αυξήθηκε από τρεις σε 23. Το Μαυροβούνιο, τα Σκόπια, η Φινλανδία και η Σουηδία προσχώρησαν στη συμμαχία, εμβαθύνοντας τις σχέσεις τους με χώρες της «περιοχής του Ινδο-Ειρηνικού». Ο Στόλτενμπεργκ συνόψισε επίσης πέντε διδάγματα που αποτελούν το κλειδί για τη συνεχή «επιτυχία» του ΝΑΤΟ στο μέλλον, προτρέποντας τις ΗΠΑ και την Ευρώπη να μην επιδίδονται σε απομονωτισμό, δηλώνοντας ότι «η ελευθερία είναι πιο σημαντική από το ελεύθερο εμπόριο» και πως το ΝΑΤΟ «δεν πρέπει να κάνει το ίδιο λάθος με την Κίνα» που έκανε με τη Ρωσία.

Editorial - globaltimes.cn / Παρουσίαση Freepen.gr

Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης κακής κατάστασης της ευρωπαϊκής ασφάλειας, η αυτοϊκανοποίηση του Στόλτενμπεργκ είναι κάπως σαν να «παίρνει το λάθος σενάριο». Ωστόσο, κατά την ανασκόπηση της 10ετούς θητείας του Στόλτενμπεργκ, η «επέκταση» του ΝΑΤΟ ξεχωρίζει πράγματι ως κεντρικό θέμα. Εκτός από τα σημεία που ανέφερε στην ομιλία του, τα στατιστικά στοιχεία έδειξαν ότι οι στρατιωτικές δαπάνες του ΝΑΤΟ αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 30% κατά τη διάρκεια της θητείας του, φθάνοντας στο ποσό ρεκόρ των 1,185 τρισεκατομμυρίων δολαρίων το 2024. Ως διατλαντική στρατιωτική συμμαχία, το ΝΑΤΟ γνώρισε επίσης στρατηγική, γεωγραφική και περιεχομένου επέκταση υπό την ηγεσία του Στόλτενμπεργκ. Όχι μόνο χαρακτήρισε την Κίνα ως «συστημική πρόκληση», προβάλλοντας επανειλημμένα την «κινεζική απειλή» και επιταχύνοντας την «ασιατικο-ειρηνικοποίηση» του ΝΑΤΟ, αλλά ενσωμάτωσε στην ατζέντα του και θέματα όπως οι αλυσίδες εφοδιασμού, η τεχνολογική και η οικονομική ασφάλεια.

Το βασικό ερώτημα είναι, εκτός από το να αυτοανακηρύσσει το ΝΑΤΟ ως «ισχυρό, ενωμένο και πιο σημαντικό από ποτέ», τι ακριβώς έφεραν αυτές οι επεκτάσεις στον κόσμο; Πόσο από την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών κατά 30% έχει εισρεύσει στις τσέπες του αμερικανικού στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος, πόσο άγχος για την ασφάλεια έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο και πόσο από αυτό έχει γίνει εις βάρος των μέσων διαβίωσης, της ευημερίας και της κοινωνικής σταθερότητας της Ευρώπης. Είναι ασφαλέστερο ή λιγότερο ασφαλές για τις χώρες του ΝΑΤΟ να προκαλέσουν αντιπαράθεση με την Κίνα ακολουθώντας τη στρατηγική των ΗΠΑ για την Κίνα; Είναι καλό ή κακό να ασφαλίσουμε και να οπλοποιήσουμε τη βιομηχανική αλυσίδα, την εφοδιαστική αλυσίδα, τον κυβερνοχώρο και άλλους τομείς και να εισάγουμε την συγκρουσιακή νοοτροπία τύπου ΝΑΤΟ σε τομείς που θα μπορούσαν να έχουν υγιή συνεργασία και αλληλεπίδραση;

Αν θέλουμε να κάνουμε μια πιο σοβαρή και εμπεριστατωμένη αξιολόγηση της τελευταίας δεκαετίας της θητείας του Στόλτενμπεργκ, αυτά είναι ζητήματα που δεν μπορούν να αγνοηθούν, και οι απαντήσεις είναι εντελώς αντίθετες από τα επιτεύγματα που ανέδειξε. Με την Ευρώπη να αντιμετωπίζει πλέον μια τόσο επισφαλή κατάσταση ασφαλείας, ποια ευθύνη φέρει το ΝΑΤΟ;

Ήταν η επέκταση του ΝΑΤΟ που έσπειρε τους σπόρους της κρίσης στην Ουκρανία, και η επέκτασή του στην περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού έχει εξάγει γεωπολιτικές εντάσεις πέρα από την Ευρώπη. Υπό την ηγεσία του Στόλτενμπεργκ, το ΝΑΤΟ ευθυγραμμίστηκε περαιτέρω με τους στρατηγικούς στόχους των ΗΠΑ και όλες οι μετατοπίσεις του ΝΑΤΟ αντανακλούσαν τις στρατηγικές προθέσεις των ΗΠΑ. Η ιστορική αξιολόγηση του Στόλτενμπεργκ, πέρα από το γεγονός ότι είναι ο δεύτερος μακροβιότερος γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ λόγω των εσωτερικών διαιρέσεων εντός της συμμαχίας, θα περιλαμβάνει πιθανότατα την εικόνα του ως «πιστού εκτελεστή» των πολιτικών της Ουάσινγκτον και της «εμπροσθοφυλακής» της.

Το ΝΑΤΟ θα έπρεπε να είχε τελειώσει με τον Ψυχρό Πόλεμο, η επιβίωση και η ανάπτυξή του βασίζονταν πάντα στη δημιουργία ανησυχιών για την ασφάλεια και την εμπλοκή σε συγκρούσεις, επανειλημμένα. Από τη μία πλευρά, το ΝΑΤΟ ισχυρίζεται ότι είναι μια περιφερειακή συμμαχία, αλλά από την άλλη, με το πρόσχημα της διασφάλισης της δικής του ασφάλειας, επεκτείνεται συνεχώς σε παγκόσμιο επίπεδο. Ισχυρίζεται  πως είναι ένας αμυντικός οργανισμός, αλλά στο όνομα της άμυνας, προωθεί την αποτροπή και υποκινεί την αντιπαράθεση. Ο Στόλτενμπεργκ προσπαθεί να παρουσιάσει το ΝΑΤΟ ως προστάτη της περιφερειακής, ακόμη και της παγκόσμιας ασφάλειας, αλλά η ρητορική ότι «η στρατιωτική ισχύς είναι προϋπόθεση για το διάλογο» είναι απλώς ένας άλλος τρόπος να πει κανείς «η ισχύς κάνει το σωστό».

Επιφανειακά, αυτή η ομιλία μοιάζει πολύ με μια αυτάρεσκη δήλωση πολεμικής ετοιμότητας που άφησε ο Στόλτενμπεργκ στο ΝΑΤΟ, αλλά στην πραγματικότητα οι λέξεις ανάμεσα στις γραμμές δεν μπορούν να κρύψουν το δίλημμα και την απώλεια του ίδιου του ΝΑΤΟ. Εν μέσω εσωτερικής πολιτικής αβεβαιότητας στις ΗΠΑ, ποιο θα είναι το μέλλον του ΝΑΤΟ και πού θα βρίσκεται η βιώσιμη ασφάλεια της Ευρώπης; Πίσω από τον Στόλτενμπεργκ, οι ευρωπαϊκές χώρες και ο κόσμος μένουν με μια πιο διχασμένη κατάσταση.

Στην πραγματικότητα, η 75χρονη ιστορία του ΝΑΤΟ έχει αποδείξει ότι δεν έχει κάνει την Ευρώπη ή τον κόσμο πιο ειρηνικό και ασφαλή. Η ύπαρξη και η συνεχής επέκταση του ΝΑΤΟ έχουν γίνει η βασική αιτία των διλημμάτων ασφαλείας. Αντιθέτως, η «μακρά ειρήνη» έχει επιτευχθεί σε μέρη με λιγότερη παρέμβαση του ΝΑΤΟ και συγκρουσιακή νοοτροπία. Η αξία της αποχαιρετιστήριας ομιλίας του Στόλτενμπεργκ και της επέκτασης του ΝΑΤΟ για την οποία υπερηφανεύτηκε έγκειται στο να πει στον κόσμο ότι ο σημερινός κόσμος δεν χρειάζεται ένα ΝΑΤΟ που προκαλεί αντιπαραθέσεις στο στρατόπεδο και διαδίδει μια ψυχροπολεμική νοοτροπία, πόσο μάλλον ένα ΝΑΤΟ που επεκτείνεται παγκοσμίως. Καλούμε το ΝΑΤΟ να «αποσυρθεί» μαζί με τον απερχόμενο γενικό γραμματέα του, μαζί με τις ξεπερασμένες αντιλήψεις της ψυχροπολεμικής νοοτροπίας και του παιχνιδιού μηδενικού αθροίσματος, τις λανθασμένες πρακτικές της υποστήριξης της στρατιωτικής βίας και της επιδίωξης της «απόλυτης ασφάλειας», καθώς και τις επικίνδυνες συμπεριφορές που διαταράσσουν την Ευρώπη και την Ασία-Ειρηνικό το συντομότερο δυνατό.