 |
| Illustration: Chen Xia/Global Times |
Του Warwick Powell* - globaltimes.cn / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο τρόπος με τον οποίο τα κράτη μέλη της ΕΕ, μεμονωμένα και συλλογικά, θα αντιμετωπίσουν το σημερινό αδιέξοδο θα καθορίσει τη μεσοπρόθεσμη ευημερία και ασφάλεια των πολιτών της ζώνης. Μπροστά στις αμέτρητες προκλήσεις της, η ΕΕ παρουσιάζει σημάδια κατακερματισμού. Υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να οικοδομήσει μια γνήσια και ισχυρή αίσθηση κοινού σκοπού. Αυτό είναι εμφανές σε όλους τους βασικούς τομείς πολιτικής: τον πόλεμο στην Ουκρανία, τη μετανάστευση και τη βιομηχανική ανάπτυξη.
Η αδιαμφισβήτητη δέσμευση στον πόλεμο στην Ουκρανία αμφισβητείται τώρα. Η απώλεια του ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου χαμηλού κόστους είναι σαν τον Βόλντεμορτ, τον κακό του Χάρι Πότερ. Η πρόσφατη έκθεση του Μάριο Ντράγκι προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα αναγνωρίζει την κεντρική σημασία του ενεργειακού κόστους, αλλά δεν τόλμησε να κατονομάσει τον ρόλο που παίζουν οι κυρώσεις της ΕΕ και των ΗΠΑ κατά της ρωσικής ενέργειας.
Οι ψηφοφόροι είναι θυμωμένοι με το κόστος του πολέμου, όσον αφορά τις τοπικές βιομηχανίες, τις θέσεις εργασίας και τις δυσμενείς επιπτώσεις στο κόστος ζωής. Πολλοί επιθυμούν όλο και περισσότερο την ειρήνη μέσω διαπραγματεύσεων. Οι ηγέτες της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας έχουν ταχθεί κατά της συνέχισης του πολέμου, παρά τις έντονες πιέσεις που δέχονται από το πολιτικό ρεύμα. Η κυρίαρχη άποψη του κατεστημένου, από τις Βρυξέλλες, είναι να συνεχιστεί ο εξοπλισμός των Ουκρανών.
Ο διχασμός είναι εμφανής. Όχι μόνο μεταξύ των πολιτικών ηγετών. Από τη ρωσική ειδική στρατιωτική επιχείρηση του Φεβρουαρίου του 2022, υπολογίζεται ότι 6 εκατομμύρια και πλέον Ουκρανοί έχουν καταφύγει στην Ευρώπη. Ενώ στην αρχή ήταν ευπρόσδεκτοι, υπάρχουν ολοένα και περισσότερες ενδείξεις ότι οι πρόσφυγες αρχίζουν να παρατείνουν το καλωσόρισμά τους.
Η σύγκρουση στην Ουκρανία και τα οικονομικά προβλήματα της Ευρώπης είναι αλληλένδετα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται όλο και περισσότερο το ενεργειακό κόστος. Η γερμανική οικονομία βρίσκεται σε παρατεταμένη στασιμότητα. Ως η χτυπητή καρδιά της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, η υπόλοιπη ευρωζώνη δεν τα πηγαίνει πολύ καλύτερα. Η ευρωζώνη στο σύνολό της αναμένεται να επιτύχει αύξηση του ΑΕΠ της τάξης του 1% φέτος. Με τα οικονομικά προβλήματα και τις ανησυχίες για τη μετανάστευση, οι ψηφοφόροι στρέφονται προς τους αντιμεταναστευτικούς και αντιπολεμικούς υποψηφίους.
Οι αντιδράσεις των ευρωπαϊκών εθνών στους προτεινόμενους δασμούς για τα ηλεκτρικά οχήματα (EV) κινεζικής κατασκευής είναι μια ακόμη απόδειξη των αυξανόμενων διχασμών στην περιοχή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε μια έρευνα κεκλεισμένων των θυρών σχετικά με τις φερόμενες επιδοτήσεις για τους κινέζους κατασκευαστές, με αποτέλεσμα να κατατεθούν προτάσεις για την επιβολή μιας σειράς δασμών. Κατά την ψηφοφορία των 27 κρατών μελών, η πρόταση για δασμούς υποστηρίχθηκε από 10 έθνη- πέντε τάχθηκαν κατά των δασμών και 12 απείχαν. Η Επιτροπή προχώρησε ούτως ή άλλως στην επιβολή των δασμών, παρά το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών μελών δεν τους υποστήριξε.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, αν και δεν είναι πλέον μέλος της ΕΕ, βρίσκεται επίσης στο κατώφλι οικονομικών προκλήσεων. Τα μέτρα λιτότητας της νέας κυβέρνησης των Εργατικών είναι πιθανότερο να επιδεινώσουν τα οικονομικά δεινά παρά να τα ανακουφίσουν, ενώ ήδη οδηγούν σε κατάρρευση της δημόσιας θέσης της κυβέρνησης.
Διχασμένα σε κρίσιμα ζητήματα, τα ευρωπαϊκά έθνη και η ΕΕ γενικά αντιμετωπίζουν ένα αβέβαιο μέλλον. Οι οικονομικές συνθήκες είναι τραγικές για πολλούς. Η κοινωνική ενσωμάτωση αυτών των προβλημάτων, ιδίως όσον αφορά την αυξανόμενη εχθρότητα απέναντι στη μετανάστευση, τροφοδοτεί ένα πυρετώδες πολιτικό περιβάλλον που αποσταθεροποιεί θεσμούς και ελίτ. Χωρίς να αντιμετωπιστεί ο ελέφαντας στο δωμάτιο -δηλαδή η επίλυση του προβλήματος της ενεργειακής μη ανταγωνιστικότητας- η ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική είναι πιθανό να είναι αποσπασματική. Χωρίς ένα συνεκτικό μακροπρόθεσμο όραμα, οι εντάσεις μεταξύ των προστατευτικών και των άλλων είναι πιθανό να συνεχιστούν για το ορατό μέλλον.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε κάποτε ότι η Ευρώπη δεν θα αποτελέσει γεωπολιτική προτεραιότητα για τις ΗΠΑ. Όπως και πριν, ο Μακρόν θρηνεί για την απώλεια της ευρωπαϊκής αυτονομίας- και όπως και πριν, δεν φαίνεται να υπάρχει μεγάλη σαφήνεια σχετικά με τις βαθύτερες αιτίες της σύγχυσης και της δυσφορίας της Ευρώπης. Εν τω μεταξύ, και ως συνέπεια, η κοινωνικοπολιτική κατάσταση σε ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη είναι πιθανό να γίνει πιο ασταθής.
* Ο συγγραφέας είναι επίκουρος καθηγητής στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Taihe και πρώην σύμβουλος του Κέβιν Ραντ, πρώην πρωθυπουργού της Αυστραλίας