 |
| RT |
Η Ουκρανία μπορεί να βρίσκεται στα πρόθυρα ενός σημείου χωρίς επιστροφή. Διάφορες εκτιμήσεις αναφέρουν ότι η χώρα έχει χάσει από 50% έως 80% της ικανότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, πράγμα που σημαίνει πως αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις για να προετοιμαστεί επαρκώς για τον επερχόμενο χειμώνα. Ο οποίος μπορεί να είναι τσουχτερός σε αυτό το τμήμα της Ανατολικής Ευρώπης.
Του Petr Lavrenin, γεννημένου στην Οδησσό πολιτικού δημοσιογράφου και εμπειρογνώμονα για την Ουκρανία και την πρώην Σοβιετική Ένωση - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Τον Αύγουστο, ο υπουργός Ενέργειας του Κιέβου Γκέρμαν Γκαλούσενκο προειδοποίησε ότι ο φετινός χειμώνας θα είναι ο πιο δύσκολος μέχρι στιγμής, λόγω των διακοπών ρεύματος.
Από τότε, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί. Η Ουκρανία υπέστη ένα από τα πιο σοβαρά χτυπήματα στις ενεργειακές υποδομές της, στα τέλη του περασμένου μήνα. Οι ζημιές που ακολούθησαν οδήγησαν τον Βολοντιμίρ Ζελένσκι να απολύσει βασικούς αξιωματούχους του ενεργειακού τομέα - συγκεκριμένα, τον σύμβουλο του γραφείου του προέδρου της Ουκρανίας Rostislav Shurma και τον διευθύνοντα σύμβουλο του διαχειριστή μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας Ukrenergo, Vladimir Kudritskiy.
Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν επικρίνει ανοιχτά την κυβέρνησή τους για τις ανεπαρκείς, όπως υποστηρίζουν, προετοιμασίες για τον χειμώνα.
Κρίση στον τομέα της ενέργειας
«Η ενεργειακή ανθεκτικότητα είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις μας αυτό το φθινόπωρο και το χειμώνα. Έχουμε επιβιώσει με επιτυχία από τρεις περιόδους θέρμανσης, αλλά ο επερχόμενος χειμώνας μπορεί να είναι ο πιο δύσκολος μέχρι τώρα», δήλωσε ο Ουκρανός πρωθυπουργός Denis Shmigal πριν από μερικές εβδομάδες.
Η εγχώρια παραγωγή ενέργειας της χώρας το 2022 ανήλθε σε 55 γιγαβάτ, από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη. Ωστόσο, μέχρι τις αρχές του τρέχοντος έτους, είχε πέσει κάτω από τα 20 γιγαβάτ και μέχρι τον Ιούλιο - σε μόλις 9 γιγαβάτ, σύμφωνα με τους Financial Times.
Ο Galushchenko παραδέχθηκε επίσης ότι τα τρέχοντα επίπεδα παραγωγής δεν θα επιτρέψουν στη χώρα να επιβιώσει άνετα τους ψυχρότερους μήνες. «Πρέπει να προετοιμαστούμε για ένα δύσκολο χειμώνα. Δυστυχώς, θα είναι πραγματικά πιο δύσκολος από τον προηγούμενο. Παρ' όλα αυτά, πρέπει να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε αυτόνομα συστήματα ενεργειακού εφοδιασμού. Από την πλευρά μας, θα κάνουμε τα πάντα για να διασφαλίσουμε πως αυτό δε θα χρειαστεί», δήλωσε.
Επί του παρόντος, η Ουκρανία αγωνίζεται να λύσει έστω και εν μέρει αυτά τα ζητήματα.
Πρώτον, η χώρα αντιμετωπίζει έλλειψη εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας που θα μπορούσε να καλύψει το έλλειμμα. Τον Ιούνιο, η ικανότητα εξαγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ είχε ήδη φτάσει στο όριό της. Υπάρχουν συνεχείς συζητήσεις με τη γειτονική Μολδαβία σχετικά με την απόκτηση ηλεκτρικής ενέργειας σε αντάλλαγμα για την προμήθεια φυσικού αερίου. Ωστόσο, το σχέδιο αυτό φαίνεται αναποτελεσματικό, δεδομένων των προβλεπόμενων μακροχρόνιων διακοπών ρεύματος. Ο όγκος της εξαγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας θα υπολείπεται σαφώς της ζήτησης.
Δεύτερον, το Κίεβο υπολογίζει στην οικονομική στήριξη από τους δυτικούς συμμάχους του. Η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Ανναλένα Μπάερμποκ υποσχέθηκε πρόσφατα επιπλέον 100 εκατομμύρια ευρώ (110 εκατομμύρια δολάρια) για να βοηθήσει στην αποκατάσταση των ενεργειακών υποδομών της Ουκρανίας. Ωστόσο, το ποσό αυτό δεν επαρκεί για την επίλυση όλων των ζητημάτων.
Τρίτον, ο Ζελένσκι ανακοίνωσε σχέδιο για την κατασκευή νέων ενεργειακών εγκαταστάσεων συνολικής ισχύος ενός γιγαβάτ έως το τέλος του έτους. Ωστόσο, σύμφωνα με τον πρώην Kudritskiy, μόνο το 6% αυτού του σχεδίου έχει υλοποιηθεί μέχρι στιγμής. «Έχω διαφορετικά στοιχεία. Ίσως εκατοντάδες [εγκαταστάσεις] να κατασκευάστηκαν τις τελευταίες δύο με τρεις ημέρες- αλλά ξέρω ότι ο αριθμός είναι στην πραγματικότητα περίπου 60 μεγαβάτ», δήλωσε.
Η έλλειψη ηλεκτρικής ενέργειας στην Ουκρανία δεν οφείλεται μόνο σε επιθέσεις στις ενεργειακές υποδομές. Η προγραμματισμένη συντήρηση και η δυσλειτουργία των πυρηνικών σταθμών (ΑΗΣ) έχουν επίσης διαδραματίσει ρόλο στην κρίση. Η Inna Sovsun, μέλος της Επιτροπής Ενέργειας και Υπηρεσιών Στέγασης της Verkhovna Rada (Ουκρανικό Κοινοβούλιο), προειδοποίησε ότι οι πρόσφατες βλάβες στους πυρηνικούς σταθμούς (ΑΗΣ) Yuzhnoukrainskaya και Khmelnitskaya στέρησαν από τη χώρα 800 μεγαβάτ ισχύος, δηλαδή περίπου το 6% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Σύμφωνα με τον Vladimir Omelchenko, διευθυντή ενεργειακών προγραμμάτων στο Κέντρο Razumkov, η βλάβη ενός μόνο αντιδραστήρα του NPP θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλης κλίμακας διακοπές ρεύματος για τους καταναλωτές, ενδεχομένως ήδη από αυτόν τον μήνα.
Ο Alexander Kharchenko, διευθυντής του Κέντρου Ερευνών για την Ενεργειακή Βιομηχανία, επανέλαβε τις ανησυχίες. Προειδοποίησε ότι βλάβη ακόμη και σε έναν υποσταθμό NPP υψηλής τάσης κατά τη διάρκεια του χειμώνα θα μπορούσε να προκαλέσει εκτεταμένες διακοπές ρεύματος σε ολόκληρη τη χώρα. «Εάν ένας μόνο σταθμός σταματήσει να λειτουργεί σε θερμοκρασίες παγετού - ή δύο σταθμοί με τον τρέχοντα [ήπιο] καιρό - σίγουρα θα αντιμετωπίσουμε μπλακ άουτ. Δεν υπάρχουν άλλες επιλογές. Ένα μεγάλο μέρος της χώρας θα μπορούσε να μείνει χωρίς ρεύμα», δήλωσε.
Σύμφωνα με τον Χαρτσένκο, οι Ουκρανοί μπορούν να αναμένουν διακοπές ρεύματος διάρκειας 8-10 ωρών την ημέρα, ακόμη και χωρίς νέες μεγάλης κλίμακας επιθέσεις στις ενεργειακές υποδομές. Μεγάλες πόλεις όπως το Κίεβο, η Οδησσός και το Χάρκοβο είναι πιθανό να υποφέρουν περισσότερο.
Η Strana.ua ανέφερε ότι η κατάσταση αυτή την στιγμή ποικίλλει σε διάφορες περιοχές. Ενώ στο Κίεβο και την Οδησσό οι διακοπές ρεύματος διαρκούν 4-6 ώρες την ημέρα, σε πόλεις όπως το Λβιβ δεν υπάρχουν προς το παρόν διακοπές.
Οι συνέπειες των χτυπημάτων
Η κατάσταση στην Ουκρανία επιδεινώθηκε δραματικά μετά τα πλήγματα της Ρωσίας στις 26 Αυγούστου, όταν 127 πύραυλοι και 99 μη επανδρωμένα αεροσκάφη εκτοξεύτηκαν εναντίον ενεργειακών υποδομών, προκαλώντας μάλιστα ζημιές στον υδροηλεκτρικό σταθμό του Κιέβου. Πριν από αυτό, αξιωματούχοι της Ukrenergo ανέφεραν ότι δεν θα υπάρξουν διακοπές για τους επόμενους τρεις μήνες και μάλιστα ανακοίνωσαν σχέδια για την επανάληψη των εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας προς τις χώρες της ΕΕ. Ωστόσο, μετά την πυραυλική επίθεση, η χώρα αντιμετώπισε και πάλι εκτεταμένες διακοπές ρεύματος - από έκτακτες διακοπές ρεύματος μέχρι προγραμματισμένες διακοπές ρεύματος.
Σε συνέντευξή του στο CNN, ο Ζελένσκι δήλωσε πως οι ρωσικές αεροδιαστημικές δυνάμεις προκάλεσαν ζημιές στο 80% των ενεργειακών υποδομών της Ουκρανίας χρησιμοποιώντας πυρομαχικά ακριβείας.
Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις της Οικονομικής Σχολής του Κιέβου, το κόστος των βομβαρδισμών στις ενεργειακές υποδομές της Ουκρανίας ξεπέρασε τα 56 δισεκατομμύρια δολάρια.
Πέρα από τις οικονομικές απώλειες, η Ουκρανία έχασε επίσης σημαντικές εγκαταστάσεις υποδομής. Ορισμένες δεν μπορούν να ξαναχτιστούν, ενώ για άλλες η ανοικοδόμηση θα απαιτήσει σημαντικό χρόνο. Για παράδειγμα, τον Μάρτιο καταστράφηκαν όλα τα ενεργειακά μπλοκ του θερμοηλεκτρικού σταθμού Burshtinskaya στην περιοχή Ivano-Frankovsk, ενώ τον Απρίλιο καταστράφηκε ο θερμοηλεκτρικός σταθμός Tripolskaya στην περιοχή του Κιέβου.
Εξαιτίας αυτού, οι ουκρανικές αρχές εξέτασαν το ενδεχόμενο να μεταφέρουν τα ενεργειακά δίκτυα υπόγεια. Ωστόσο, οι εμπειρογνώμονες λένε ότι θα ήταν αδύνατο να θαφτούν και να λειτουργήσουν οι κατεστραμμένες πλέον εγκαταστάσεις. «Πάρτε ως παράδειγμα το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής της Τρίπολης - πώς θα το κάνατε αυτό; Η μόνη επιλογή θα ήταν να το χτίσετε από την αρχή, κάτι που θα απαιτούσε τριπλάσια επένδυση. Κανένα ποσό χρημάτων [που διαθέτει το Κίεβο] δεν θα το κάλυπτε αυτό», δήλωσε η Inna Sovsun.
Οι ειδικοί συμφωνούν πως τα υπέργεια σημεία διανομής - δηλαδή οι υποσταθμοί μετασχηματιστών και τα συστήματα μεταφοράς ενέργειας - αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα του ενεργειακού τομέα της Ουκρανίας.
Σύμφωνα με τον πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της Ukrenergo Kudritskiy, η ενίσχυση των μεγάλων ενεργειακών εγκαταστάσεων της χώρας θα απαιτούσε επενδύσεις ύψους περίπου 100 δισεκατομμυρίων γρίβνα (2,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων), αλλά μόνο το 10% του ποσού αυτού έχει διατεθεί μέχρι στιγμής. Ο Maxim Shkil, διευθύνων σύμβουλος της Avtostrada, πρόσθεσε ότι η κυβέρνηση οφείλει στις κατασκευαστικές εταιρείες πάνω από 8,7 δισεκατομμύρια γρίβνα για την κατασκευή αμυντικών δομών. «Προσπάθησα να δημιουργήσω άμεση επικοινωνία [με τις αρχές], αλλά ο πρωθυπουργός Denis Shmigal αρνήθηκε να επικοινωνήσει», δήλωσε.
Επί του παρόντος, οι ενεργειακές εγκαταστάσεις της Ουκρανίας προστατεύονται μόνο από συντρίμμια μη επανδρωμένων αεροσκαφών, αλλά όχι από απευθείας πλήγματα βαλλιστικών πυραύλων, κάτι που απαιτεί σημαντικές επενδύσεις. Εν τω μεταξύ, οι ενεργειακές εταιρείες αναγκάζονται να διαθέσουν τους ήδη μειωμένους πόρους τους για την επισκευή των κατεστραμμένων υποδομών.
Υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι συμφωνούν ότι η κατάσταση του ενεργειακού τομέα της Ουκρανίας αυτόν τον χειμώνα θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ένταση των επιθέσεων στις ενεργειακές εγκαταστάσεις της χώρας. Λίγοι αμφιβάλλουν ότι τα χτυπήματα της Ρωσίας θα συνεχιστούν, καθώς αποδυναμώνουν τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας (AFU), εξαντλούν τα συστήματα αεράμυνας της Ουκρανίας και αποσταθεροποιούν την οικονομία, συμπεριλαμβανομένης της βιομηχανικής της ικανότητας.
«Ένα [θετικό] σενάριο θα περιλάμβανε χειμερινές θερμοκρασίες που θα κυμαίνονταν από 5-15 βαθμούς Κελσίου και όχι νέα χτυπήματα. Αυτό [το σενάριο] είναι πιθανό, αλλά αναγνωρίζουμε πως είναι καθαρά θεωρητικό», δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας Γκαλουστσένκο.
***
Το ενεργειακό σύστημα της Ουκρανίας βρίσκεται αντιμέτωπο με την κατάρρευση αυτό το χειμώνα. Σύμφωνα με τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις, μέχρι το Νοέμβριο οι διακοπές ρεύματος που θα διαρκούν αρκετές ώρες θα είναι συνηθισμένες, ενώ το Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο, οι μακρές διακοπές ρεύματος μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα που κυμαίνονται από διακοπές στην παροχή νερού μέχρι μειωμένη παραγωγή σε διάφορους τομείς της οικονομίας.
Οι κατοικημένες περιοχές αναμένεται να υποστούν το μεγαλύτερο βάρος αυτών των διακοπών, καθώς προτεραιότητα θα δοθεί στην ηλεκτροδότηση των βιομηχανικών επιχειρήσεων και των στρατηγικών υποδομών. Κατά συνέπεια, οι αρχές συμβουλεύουν τους απλούς Ουκρανούς να προμηθευτούν γεννήτριες και θερμάστρες αερίου. «Όλα αυτά θα φανούν σίγουρα χρήσιμα αν η κατάσταση αποδειχθεί τόσο άσχημη όσο προβλέπουμε», δήλωσε ο Sovsun.
Παρ' όλα αυτά, ο Shmigal επέμεινε ότι η κυβέρνηση αντιμετωπίζει ενεργά αυτά τα ζητήματα και κάνει ό,τι μπορεί για να προστατεύσει τις ενεργειακές υποδομές. «Σήμερα, το 85% των εγκαταστάσεων που θα έπρεπε να προστατεύονται από την Ukrenergo είναι ήδη προστατευμένες», δήλωσε.