 |
| unsplash.com / Aladdin Hammami |
José Niño - mises.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η οικογένεια Άσαντ, ξεκινώντας από τον Χαφέζ αλ Άσαντ το 1971, κρατούσε με σιδερένια λαβή τη συριακή πολιτική για πάνω από πέντε δεκαετίες. Ως αφοσιωμένα μέλη του Αραβικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Μπάαθ, οι Άσαντ ευθυγραμμίστηκαν με αντιπάλους της Δύσης και του Ισραήλ, όπως η Σοβιετική Ένωση, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν και αργότερα η Ρωσική Ομοσπονδία.
Επειδή είναι ένα αιώνιο αγκάθι στα πλευρά των ΗΠΑ και του Ισραήλ, η Συρία αναφέρθηκε ως πιθανός στόχος για αλλαγή καθεστώτος από τους νεοσυντηρητικούς συμβούλους πολιτικής Richard Perle και Douglas Feith στο πολιτικό τους έγγραφο A Clean Break: Μια νέα στρατηγική για τη διασφάλιση του βασιλείου. Το νεοσυντηρητικό σχέδιο, που συντάχθηκε το 1996, απευθυνόταν στον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος υπηρετούσε την πρώτη του θητεία ως πρωθυπουργός του Ισραήλ. Οι προτάσεις που περιγράφονται στο έγγραφο καθοδήγησαν τις μεγάλες στρατηγικές εξωτερικής πολιτικής του υπερεθνικιστικού συνασπισμού Λικούντ, ο οποίος κυριαρχεί στην ισραηλινή πολιτική τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, εκτός από τους αμερικανοσιωνιστές πέρα από τον πολιτικό διάδρομο.
Κατά τη διάρκεια του Παγκόσμιου Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας, το συριακό καθεστώς και η τότε κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους έγιναν για λίγο περίεργοι σύντροφοι στο θέμα των βασανιστηρίων. Επειδή η κυβέρνηση Μπους δεν μπορούσε να βασανίσει υπόπτους τρομοκράτες κατά τη διάρκεια ανακρίσεων στο έδαφος των ΗΠΑ, στράφηκε στην αμφιλεγόμενη πρακτική της έκτακτης έκδοσης για να παρακάμψει τους περιορισμούς για τα βασανιστήρια. Όπως το έθεσε ειλικρινά ο πρώην πράκτορας της CIA Ρόμπερτ Μπερ, «αν θέλεις να βασανιστούν, τους στέλνεις στη Συρία».
Η όποια επαναπροσέγγιση πραγματοποιήθηκε μεταξύ της Συρίας και των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του έτους Μπους εξατμίστηκε σύντομα μετά τις εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης του 2011. Μετά από μια σειρά διαδηλώσεων, η Συρία περιήλθε σε κατάσταση εμφυλίου πολέμου, όπου σουνίτες μαχητές ενσωματώθηκαν στις διαδηλώσεις και σύντομα οργάνωσαν μια ολοκληρωμένη εξέγερση κατά του καθεστώτος Άσαντ. Αυτοί οι λεγόμενοι «μετριοπαθείς αντάρτες» έλαβαν την προστασία αραβικών κρατών του Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ. Ακόμη και πιο ριζοσπαστικές ισλαμιστικές αιρέσεις, όπως το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Συρίας (ISIS), προσπάθησαν να χαράξουν το δικό τους κρατίδιο στην ανατολική Συρία.
Ψάχνοντας πάντα για μια νέα σύγκρουση για να βάλει τα βρώμικα χέρια της, η CIA υπό τον Μπαράκ Ομπάμα ξεκίνησε τη μυστική επιχείρηση Timber Sycamore με σκοπό να παράσχει στους «μετριοπαθείς αντάρτες» στρατιωτική βοήθεια. Το όνομα του παιχνιδιού εδώ ήταν η αλλαγή καθεστώτος, καθώς η ευφορία της Αραβικής Άνοιξης έπεισε τις ελίτ της Ουάσιγκτον ότι η δημοκρατία ήταν αναπόφευκτη σε όλη τη Μέση Ανατολή. Άλλοι παίκτες της Μέσης Ανατολής δεν ήταν τόσο πρόθυμοι να πηδήξουν στο άρμα της φιλοδημοκρατίας. Στα πρώτα στάδια του συριακού εμφυλίου πολέμου, το Ιράν και η λιβανέζικη Χεζμπολάχ, ο πληρεξούσιος αντιπρόσωπός του, τάχθηκαν υπέρ του καθεστώτος Άσαντ, γεγονός που προκάλεσε περαιτέρω συναγερμό στο Τελ Αβίβ και στη φιλοσιωνιστική κοινοπραξία ΜΚΟ στην Ουάσιγκτον.
Κατόπιν αιτήματος του καθεστώτος Άσαντ, η Ρωσία επενέβη αποφασιστικά το 2015 για να στηρίξει την ταλαιπωρημένη συριακή κυβέρνηση, καθώς η σύγκρουση άρχισε να ξεφεύγει από τον έλεγχο. Η Τουρκία έριξε περαιτέρω λάδι στη φωτιά παρεμβαίνοντας άμεσα στη βόρεια Συρία το 2016 για να υποστηρίξει τους ισλαμιστές εντολοδόχους της, ενώ στη συνέχεια εξαπέλυσε τιμωρητικές εκστρατείες κατά κουρδικών στοιχείων στη βορειοανατολική Συρία που θεωρούσε τρομοκρατικές οντότητες. Αυτό που ξεκίνησε ως ένας εμφύλιος πόλεμος ρουτίνας, ο συριακός εμφύλιος πόλεμος έγινε μαγνήτης για εξωτερικούς παράγοντες που ανταγωνίζονται για επιρροή στο Λεβάντε.
Αν και η απειλή του ISIS υποχώρησε σε μεγάλο βαθμό κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ λόγω της σπάνιας περίπτωσης που οι ΗΠΑ, το Ιράν και η Ρωσία παραμέρισαν τις διαφορές τους και ξεκίνησαν επιχειρήσεις για τη συντριβή της εξτρεμιστικής ομάδας, οι ΗΠΑ διατήρησαν μια σταθερά αντι-Ασαντ στάση. Σε δύο περιπτώσεις, ο Τραμπ ενέκρινε αεροπορικές επιδρομές κατά της συριακής κυβέρνησης για τη φερόμενη χρήση χημικών όπλων. Περαιτέρω, η κυβέρνηση Τραμπ εφάρμοσε το 2019 τις συντριπτικές κυρώσεις του Καίσαρα σε μια ακόμη προσπάθεια να συντρίψει το καθεστώς Άσαντ.
Προς τιμήν του Τραμπ, έκανε μια πραγματική προσπάθεια να αποσύρει τα 900 στρατεύματα των ΗΠΑ που βρίσκονταν στη Συρία το 2019. Ωστόσο, οι εντολές του ακυρώθηκαν από τους ηγέτες του Πενταγώνου, οι οποίοι θα επανατοποθετούσαν στρατεύματα στην πλούσια σε πετρέλαιο επαρχία Ντέιρ εζ-Ζορ στην ανατολική Συρία - άλλη μια κίνηση που αποσκοπούσε στην υπονόμευση του καθεστώτος Άσαντ.
Για κάποιο χρονικό διάστημα, η συριακή σύγκρουση φαινόταν να εισέρχεται σε μια παγωμένη κατάσταση ως αποτέλεσμα των συζητήσεων της Αστάνα που διεξήχθησαν από το Ιράν, τη Ρωσία και την Τουρκία από το 2017. Αυτές οι πολυετείς συζητήσεις θα επικεντρώνονταν στον καθορισμό της τύχης της Συρίας μετά από χρόνια εσωτερικών αναταραχών και ξένων παρεμβάσεων στις υποθέσεις της. Τελικά, οι συζητήσεις αυτές δημιούργησαν μια ψεύτικη ειρήνη.
Μετά από χρόνια σκληρών μαχών που εξάντλησαν τους πόρους της χώρας, την αυξανόμενη διαφθορά, την αυστηροποίηση των κυρώσεων, τη λεηλασία της Συρίας από τις ΗΠΑ για το σιτάρι και το πετρέλαιό της, το καθεστώς Άσαντ έφτασε τελικά σε οριακό σημείο τους τελευταίους μήνες του 2024. Η αποθράσυνση των συριακών στρατευμάτων δεν βοήθησε τα πράγματα, όπως αποδεικνύεται από την υποτονική αμοιβή των στρατιωτών (7 δολάρια) και των στρατηγών (40 δολάρια). Οι συριακές δυνάμεις ήταν εξαντλημένες και αποθαρρυμένες, γεγονός που αποδείχθηκε μοιραίο για το συριακό κράτος μετά την επίθεση της ισλαμιστικής μαχητικής ομάδας Hay'at al Tahrir al-Sham (HTS) και άλλων συμμάχων της κατά της πόλης του Χαλεπίου προς τα τέλη Νοεμβρίου. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, ο συριακός στρατός κατέρρευσε και οι ισλαμιστές αντάρτες κατέλαβαν τη χώρα με ελάχιστη έως καθόλου αντίσταση την εβδομάδα που ακολούθησε.
Είναι διασκεδαστικό ότι ο Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζολάνι, ο εμίρης της HTS και ντε φάκτο ηγέτης της Συρίας μετά την αποχώρηση του Άσαντ, έχει επικηρυχθεί με 10 εκατομμύρια δολάρια επειδή συμμετείχε στο παρελθόν σε τρομοκρατική δραστηριότητα. Για τους απλούς παρατηρητές των διεθνών υποθέσεων, αυτό μοιάζει με μια παράξενη τροπή των γεγονότων. Ωστόσο, οι ΗΠΑ έχουν ένα μακρύ ιστορικό υποστήριξης σουνιτών εξτρεμιστών σε συγκρούσεις μεγάλων δυνάμεων -από τον Καύκασο μέχρι τη Σιντζιάνγκ- ως μέσο δημιουργίας γεωπολιτικού τέλματος για τους αντιπάλους τους. Η υποστήριξη των ΗΠΑ σε οργανώσεις όπως η HTS και παρόμοιες οργανώσεις είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Στην πραγματικότητα, ήδη γίνεται λόγος για την άρση του χαρακτηρισμού της HTS ως τρομοκρατικής οργάνωσης από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ λόγω της υποτιθέμενης ρεαλιστικής στροφής της ομάδας, η οποία είναι μάλλον μια κυνική ανταμοιβή για την επιτυχή προσπάθεια της ομάδας να ανατρέψει την κυβέρνηση Άσαντ.
Μένει να δούμε αν η στροφή της HTS προς τη μετριοπάθεια είναι γνήσια. Αν και θα ήταν σοφό να μην προτρέχουμε εδώ. Ο συριακός εμφύλιος πόλεμος απέχει πολύ από το να τελειώσει και ίσως εισέρχεται σε μια νέα φάση παρόμοια με εκείνη του εμφυλίου πολέμου στη Λιβύη, καθώς οι εξτρεμιστικές φατρίες αναμετρώνται για να καθορίσουν ποιος θα είναι ο βασιλιάς του λόφου στο κράτος της Λεβαντίνης.
Από την πλευρά του, ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει καλό ένστικτο όσον αφορά τα πρόσφατα γεγονότα στη Συρία. Σε μια ανάρτηση στο X που δημοσίευσε στις 7 Δεκεμβρίου 2024, διακήρυξε: «Η Συρία είναι ένα χάος, αλλά δεν είναι φίλος μας, & ΟΙ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΚΑΜΙΑ ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΕ ΑΥΤΗΝ. ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ ΑΓΩΝΑΣ. ΑΣ ΤΟ ΑΦΗΣΟΥΜΕ ΝΑ ΕΞΕΛΙΧΘΕΙ. ΜΗΝ ΑΝΑΚΑΤΕΥΤΕIΤΕ!»
Η μόνη παραφωνία εδώ είναι ότι οι ΗΠΑ «εμπλέκονται» στις υποθέσεις της Συρίας με κάποια ιδιότητα για πάνω από μια δεκαετία. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι ΗΠΑ έχουν χρησιμοποιήσει εργαλεία που εκτείνονται από μυστικές επιχειρήσεις μέχρι σκληρές κυρώσεις για να αποσταθεροποιήσουν τη χώρα. Η ζημιά έχει ήδη γίνει και το χάος περιμένει τη Συρία.
Προς το παρόν, οι ηγέτες των ΗΠΑ θα πρέπει να ασκήσουν κάποια αυτογνωσία και να παραδεχτούν πως οι επεμβάσεις τους έχουν προκαλέσει αδικαιολόγητο βαθμό πόνου στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας. Τα νηφάλια μυαλά θα πρέπει επίσης να αναγνωρίσουν ότι δεν διακυβεύονται κρίσιμα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας στη Συρία, ούτε η χώρα αποτελεί υπαρξιακή απειλή για τις ΗΠΑ.
Με τις ΗΠΑ να αντιμετωπίζουν ένα ευρύ φάσμα εσωτερικών προβλημάτων, που κυμαίνονται από τον μαζικό πληθωρισμό έως την εκτίναξη του εθνικού χρέους, το τελευταίο πράγμα που θα έπρεπε να διασκεδάσουν είναι να εμπλακούν σε άλλη μια γεωπολιτική συμπλοκή στη Μέση Ανατολή.